Cobouw: “Hoe een wegenbouwer niet-uitkeringsgerechtigden aan werk helpt”

Een winderige donderdagmiddag in het Overijsselse Haarle. Op het bedrijfsterrein van Sallandse Wegenbouw, een infrabouwer met zo’n 65 vaste werknemers, lopen Jesse Bosman en André Groot Koerkamp. Jesse (19) is een van de deelnemers aan Dynamisch Op Weg, een werkleerbedrijf van Sallandse Wegenbouw, De Kern Maatschappelijke Dienstverlening en het ROC van Twente, Groot Koerkamp is zijn coach.

Steuntje in de rug

Sinds een paar weken leert Groot Koerkamp Jesse hier de beginselen van het infravak. En dat bevalt hem uitstekend, vertelt Jesse. “Het is lekker afwisselend. De ene keer ben je aan het slopen, de andere keer verricht je onderhoud of ben je aan het opruimen. Dat ligt mij wel.” Jesse volgde het vmbo. De afgelopen twee jaar werkte hij op een boerderij. Maar dat was toch niet zo zijn ding, vertelt hij. Dus meldde hij zich in Haarle. Hij is niet de enige – 23 jongeren, voortijdige schoolverlaters, statushouders en anderen die wel een steuntje in de rug konden gebruiken, gingen hem voor. Ze belandden, al dan niet via een gemeente, bij Dynamisch Op Weg. Vijftien van hen vonden inmiddels een betaalde baan – in de (wegen)bouw, maar ook daarbuiten, drie volgen een opleiding bij InfraVak, een samenwerkingsverband van 35 wegenbouwers in Noord- en Oost-Nederland, de rest zit ergens ‘in between’. Een prestatie die eind vorig jaar door het ministerie van Economische Zaken werd beloond met de MKB !dee Prijs, een subsidie die mkb’ers stimuleert meer te investeren in scholing en ontwikkeling van huidige en toekomstige werkenden. Dat smaakt naar meer, menen initiatiefnemer Johan Middelkamp, directeur van Sallandse Wegenbouw en projectleider Henk Wemmenhove.

Sociaal ondernemerschap

Ergernis, zeg maar gerust frustratie. Dat was de reden waarom Middelkamp dit project ruim een jaar geleden aanzwengelde. Frustratie over de sinds 2011 geldende verplichting voor winnaars van aanbestedingen om een bepaald percentage van de opdrachtsom te besteden aan de inzet van personen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Niet dat de directeur daarop tegen is. Integendeel, sociaal ondernemerschap – in goed Sallands: noaberschap – zit de wegenbouwer in de genen.

Al lang voordat de regeling van kracht werd, had Sallandse Wegenbouw mensen in dienst voor wie een reguliere baan niet was weggelegd. Wat hem stoort: de verplichting geldt bij ieder nieuw project. Na afloop belandt de man of vrouw weer op straat. Hem of haar in dienst nemen is geen optie. Middelkamp: “Als je daaraan begint kom je uit op jaarlijks zo’n vier tot vijf nieuwe werknemers. Dat is voor een bedrijf als dit economisch niet verantwoord.”

300.000 ‘nuggers’ in Nederland

Daar kwam bij dat een dochter van Middelkamp door omstandigheden als niet-uitkeringsgerechtigde (‘nugger’) thuis belandde. Zij was niet de enige, begreep hij al snel. Nederland telt zo’n kleine 300.000 nuggers. Voor de directeur reden om aan de bel te trekken bij het gemeentebestuur van Hellendoorn, de gemeente waar Haarle onder valt. Konden ze samen geen werkleerproject beginnen voor jongeren die wel wat steun kunnen gebruiken? Dat plan kwam uiteindelijk niet van de grond. Tot Middelkamp in de zomer van 2018 een kennis die werkt bij het ROC van Twente tegen het lijf liep. Die raakte enthousiast en bracht de wegenbouwer via via in contact met Hans Bonten, directeur van De Kern, een stichting die zich richt op maatschappelijke dienstverlening. Gezamenlijk besloten zij tot de oprichting van Dynamisch Op Weg.

De Kern biedt deelnemers ondersteuning en de projectleider; het ROC levert de jobcoaches en bij Sallandse Wegenbouw kunnen de jongeren op de werkvloer laten zien waar hun talenten liggen. Dat duurt grofweg een half jaar. Daarna kunnen kandidaten die geschikt en gemotiveerd zijn een BBL-opleiding volgen bij InfraVak, een samenwerkingsverband van wegenbouwbedrijven in Noord- en Oost-Nederland en krijgen ze een baan bij een van de 35 aangesloten lidbedrijven. Willen ze in een andere richting aan de slag, dan kan dat bijvoorbeeld bij een van de bedrijven die lid zijn van De Normaalste Zaak en meedoen aan De 99vanTwente, een netwerk dat zich richt op het vergroten van werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in de regio.

De P van pret

De resultaten zijn bemoedigend. Niet alle deelnemers belanden in de infrasector. Maar dat vindt Middelkamp geen enkel bezwaar. “Wij gaan voor de P van pret. Ze moeten doen wat ze leuk vinden. Willen ze de infra in? Prima. Gaan ze voor een baan in de groensector of in de horeca? Ook oké. Het is een soort wisselwerking. Bij werkleerprojecten in andere sectoren zijn er weer jongeren die toch liever bij ons aan de slag willen. Waar het om gaat is dat ze weer plezier in het leven krijgen; werk helpt daarbij.”

Dat laatste is cruciaal, beaamt projectleider Wemmenhove, die werkzaam is bij De Kern: “Wij maken de kandidaten weer arbeidsfit. Daarbij kijken we zeker naar hun persoonlijke situatie, maar we zijn geen hulpverleners.”

Geen sociale werkplaats

“Precies”, vult Middelkamp aan. “We zijn geen sociale werkplaats. De jongens draaien hier volwaardig mee. Bij een echt bedrijf, in de echte wereld. Ze moeten dus ook tegen een geintje kunnen. Zo worden ze weerbaar, voelen ze zich weer gewaardeerd, krijgen ze zelfvertrouwen. Je ziet ze soms in een paar weken tijd enorm veranderen.”

De kandidaten leren basale vaardigheden. Middelkamp geeft een praktijkvoorbeeld. Een van de jongens meldde zich ’s ochtends vijf minuten voordat hij moest beginnen ziek. Bij navraag bleek dat de jongen een ingegroeide teennagel had. Was die teennagel er ’s nachts ingegroeid? Middelkamp: “We hebben hem duidelijk gemaakt dat we op hem rekenden. Als hij eerder had gebeld, had zijn collega nog een vervanger kunnen regelen. Dat wordt straks ook in de praktijk van hem verwacht.”

Breed uitrollen

Het eerste jaar hebben Sallandse Wegenbouw, De Kern en het ROC het project zelf gefinancierd. Met de MKB !dee Prijs en wat geld van de provincie kunnen ze nog een jaartje door. Daarna moeten anderen de fakkel overnemen, vindt hij. Het liefst Economische Zaken of een van de andere ministeries. “Met Dynamisch Op Weg besparen we per kandidaat misschien wel een ton aan re-integratiekosten. Dan praat je in totaal toch al snel over een paar miljoen euro. We lossen een maatschappelijk probleem op, dan mag de samenleving ook de kosten dragen.”

Middelkamps ideaal: dat Dynamisch Op Weg breed wordt uitgerold. Over alle sectoren, door het hele land. Aan interesse geen gebrek, meent hij. Regelmatig informeren collega’s bij hem – vorige week nog een bouwer uit Rotterdam. Die belangstellenden helpt hij graag vooruit. Onder een voorwaarde: de doenersmentaliteit, een van de belangrijkste pijlers onder het project, moet overeind blijven. Bureaucratie: als de Sallandse wegenbouwer ergens van gruwelt, is het dat wel.